Polska uchybiła niektórym ciążącym na niej zobowiązaniom wynikającym z prawa Unii w dziedzinie transportu kolejowego – poinformował Trybunał Sprawiedliwości UE. Skarga wniesiona przez Komisję Europejską dotyczy nie wykonania zobowiązań wynikających z tzw. I pakietu kolejowego.
Skarga do Trybunału Sprawiedliwości została złożona 26 października 2010 r. Sprawa ta należy do szeregu podobnych skarg wniesionych przez Komisję przeciwko wielu państwom członkowskim z uwagi na niewypełnianie ciążących na nich zobowiązań wynikających z dyrektyw zawartych w tzw. I pakiecie kolejowym obejmującym dyrektywy 2001/12/WE w sprawie rozwoju kolei wspólnotowych, 2001/13/WE w sprawie przyznawania licencji przedsiębiorstwom kolejowym, 2001/14/WE w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz przyznawanie świadectw bezpieczeństwa.
Kryzys a równowaga finansowa PLK
Prawo Unii zobowiązuje państwa członkowskie do ustalenia odpowiednich warunków w celu zapewnienia, że zestawienia rachunkowe zarządcy infrastruktury będą przynajmniej bilansować z jednej strony dochody z opłat za infrastrukturę, nadwyżki z innych rodzajów działalności handlowej oraz finansowanie przez państwo, a z drugiej strony wydatki na infrastrukturę.
W ogłoszonym 30 maja wyroku Trybunał oddalił w pierwszej kolejności zarzut Komisji, zgodnie z którym Polska nie podjęła środków odpowiednich w celu zapewnienia we właściwym czasie równowagi finansowej zarządcy infrastruktury PKP Polskich Linii Kolejowych. W tym względzie Trybunał orzekł, że brak równowagi zysków i strat spółki PLK nie może sam w sobie wystarczyć do uznania, że Polska nie wykonała zobowiązań ciążących na niej na mocy prawa Unii. Do przyjęcia takiego wniosku należy ponadto wykazać, że brak równowagi rachunkowej występuje w „normalnych warunkach działalności gospodarczej” i „w stosownym czasie”.
Tymczasem Trybunał zauważył, że w Polsce początek niezależnego zarządzania infrastrukturą kolejową miał miejsce niedawno (pierwsza subwencja państwowa została przyznana w 2006 r.).
Jednocześnie, pomimo dofinansowania zarządcy infrastruktury przez państwo polskie, jego przychody uległy obniżeniu, po części z uwagi na poważny kryzys gospodarczy występujący w Unii Europejskiej. Trybunał odrzucił więc twierdzenia Komisji i orzekł, że Polska ustanowiła warunki w celu zapewnienia, w normalnych warunkach działalności gospodarczej i w stosownym czasie, równowagi finansowej zarządcy infrastruktury kolejowej.
Brak zachęt do zmniejszania opłat
Trybunał uwzględnił natomiast w drugiej kolejności zarzut, w którym Komisja podnosi, że Polska, niezgodnie z prawem Unii, nie wprowadziła zachęt do zmniejszania kosztów zapewniania infrastruktury i wysokości opłat za dostęp do niej. Pomimo, iż polskie przepisy w dziedzinie transportu kolejowego zakładają cel zmniejszenia kosztów i wysokości opłat za korzystanie, nie definiują one jednak mechanizmu zachęt umożliwiającego osiągnięcie tego celu.
Ponadto przepisy te nie wprowadzają środków kontrolnych z odpowiednimi upoważnieniami, tak aby zarządca infrastruktury ponosił odpowiedzialność w zakresie swej działalności przed właściwym organem.
Co więcej, środki, na które powołuje się Polska, nie są ujęte w wieloletniej umowie finansowania jak przewiduje to prawo Unii. W rezultacie Trybunał stwierdził, że Polska uchybiła ciążącym na niej zobowiązaniom wynikającym z prawa Unii.
Koszty utrzymania infrastruktury
W końcu Trybunał uwzględnił zarzut Komisji dotyczący obliczania opłat pobieranych za minimalny pakiet dostępu i dostęp do torów w celu obsługi urządzeń. Zgodnie z prawem Unii, opłaty te powinny być ustalone po koszcie, który jest bezpośrednio ponoszony jako rezultat wykonywania przewozów pociągami.
W tym względzie Trybunał orzekł, że część kosztów utrzymania lub prowadzenia ruchu kolejowego, która odpowiada kosztom stałym, jakie musi ponieść zarządca nawet jeśli przejazd pociągiem nie następuje a także amortyzacja, która jest ustalana nie na podstawie rzeczywistego zużycia infrastruktury wynikającego z ruchu kolejowego, lecz zgodnie z zasadami rachunkowości, nie mogą być uznane za wynikające bezpośrednio z wykonywania przewozów pociągami. Ponadto koszty pośrednie i koszty finansowe nie mają w oczywisty sposób żadnego bezpośredniego związku z wykonywaniem przewozów pociągami.
W rezultacie, umożliwiając przy obliczaniu opłat uwzględnienie kosztów, które nie mogą być uznane za bezpośrednio ponoszone jako rezultat wykonywania przewozów pociągami, Polska uchybiła zobowiązaniom, które ciążą na niej na mocy prawa Unii.
Jeżeli Trybunał Sprawiedliwości stwierdzi uchybienie, państwo, którego to dotyczy, powinno jak najszybciej zastosować się do wyroku. Jeżeli Komisja uzna, że państwo członkowskie nie zastosowało się do wyroku, może wnieść nową skargę i domagać się sankcji finansowych.
